Leugens.nl

Vereiste transparantie mondzorg ontbreekt 

Vrije markt: gat in je kies en in je portemonnee

In de mondzorg is vrije prijsvorming ingevoerd. Maar aan de gestelde voorwaarden wordt bij lange na niet voldaan.

In april 2010 noemde de toenmalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Ab Klink de invoering van vrije prijsvorming in de mondzorg per 2011 onverantwoord. In zijn brief aan de Tweede Kamer gaf hij aan te twijfelen over de mate waarin begin 2011 aan de vereiste transparantie zou worden voldaan die nodig was om vrije prijsvorming in te voeren.

Ook zijn opvolger, minister Schippers, benadrukte begin 20111 dat het essentieel is dat patiënten in een vrije markt voor de mondzorg goed en helder geïnformeerd worden over prijs, kwaliteit en prestatie. Toch besloot ze vier maanden later, op 6 juni 20112, het experiment per 2012 in te voeren. Ze wees op ‘de vooruitgang die is geboekt in het ontwikkelen van betekenisvolle kwaliteitsinformatie en een heldere en overzichtelijke prestatielijst’.

Innovatief, met de factuur althans

De prestatielijst is met ingang van 2012 inderdaad overzichtelijker geworden. Wie vroeger een tweevlaksvulling kreeg, ontving een factuur met verschillende codes voor aparte verrichtingen (bijvoorbeeld tweevlaksrestauratie, anesthesie en etsen). In 2012 zijn deze verrichtingen samengevat in één prestatie, zogenaamde all-in-prijzen, om de tarieven en prestaties voor patiënten inzichtelijk te maken.

Maar juist door de gewijzigde prestatielijst kunnen patiënten de tandartstarieven van 2012 nauwelijks vergelijken met die van 2011. De Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (NMT), de beroepsvereniging van tandartsen, noemt het zelfs ‘bijna appels met peren vergelijken’ op haar consumentenwebsite allesoverhetgebit.nl. Als de ene tandarts € 35 vraagt voor een vulling en de ander € 70, dan raadt de NMT aan om te vragen welke tandheelkundige behandeling de tandarts voor dit tarief verricht. Ook adviseert de NMT om kwaliteitsaspecten als materiaalkeuze, service en investeringen in innovatieve behandelmethodes mee te nemen bij het vergelijken van tandartsen.

Maar wat weet je als patiënt van materiaalkeuzes of innovatieve behandelmethodes van tandartsen? Hoewel er op 6 juni 2011 al ‘vooruitgang was geboekt’ in het ontwikkelen van ‘betekenisvolle kwaliteitsinformatie’, zijn er nog steeds geen kwaliteitsindicatoren beschikbaar. Sterker nog, op die datum schreef de minister zelf al dat de indicatoren die ze zelf essentieel noemt voor het afwegen van de kwaliteit, pas na de zomer van 2012 beschikbaar komen.

Maximumvergoedingen een rommeltje

Ook de kosten van een behandeling zijn allerminst transparant. Dat komt deels doordat de meeste zorgverzekeraars een lijst hebben opgesteld met maximumvergoedingen voor tandheelkundige behandelingen. Sommige verzekeraars werken bovendien met een zogenaamde sommenpolis, waarbij een bepaald percentage van een behandeling tot een maximumbedrag wordt vergoed. Vraagt een tandarts bijvoorbeeld € 100 voor een behandeling waarvan een zorgverzekeraar maximaal 75% vergoedt en een maximumtarief van € 80 hanteert, dan krijgt de patiënt slechts € 60 vergoed en zal hij dus € 40 uit eigen portemonnee moeten betalen. Rekent de tandarts € 130 euro – en zo groot zijn de verschillen soms – dan krijgt hij € 80 euro vergoed en mag hij € 50 euro zelf betalen.

De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) concludeerde begin maart dat er een gat zit tussen wat de tandarts vraagt en de zorgverzekeraar vergoedt. Van de 177 verschillende soorten behandelingen blijkt dat de tandartsen 155 keer méér vragen dan zorgverzekeraars maximaal vergoeden.

Veel tandartsen hebben hun tarieven voor 2012 pas op 1 januari bekend gemaakt en ook de meeste zorgverzekeraars maakten pas laat maximumvergoedingen bekend. Consumenten kunnen in de loop van het jaar niet meer overstappen naar een andere zorgverzekeraar. Wie op 1 januari tot de ontdekking kwam dat de tarieven van zijn tandarts beter gedekt worden door een andere zorgverzekeraar, heeft pech.

Ook zorgverzekeraars bleken moeite te hebben met het omzetten van de codes uit 2011 (waarop hun maximumvergoedingen vaak mede zijn gebaseerd) naar de nieuwe. Zo hanteert Achmea voor het vaststellen van de conditie van tandvlees (code A531) een maximumvergoeding van € 61,99, terwijl CZ een maximumtarief had vastgesteld van € 143,40.

Wie een aanvullende onderzoek orthodontie nodig heeft, is weer beter af bij Achmea met een maximumvergoeding van € 120,43, terwijl CZ voor deze behandeling maximaal € 47,50 zou vergoeden. Zou vergoeden, want CZ heeft inmiddels bekendgemaakt de vergoeding voor mondzorg te verruimen ‘uit oogpunt van coulance’. CZ gaat niet meer uit van de ‘marktconforme’ maximumvergoedingen, maar van het tarief dat de mondzorgaanbieder declareert.

CZ geeft aan ‘erg veel reacties’ te hebben ontvangen van verzekerden. De zorgverzekeraar heeft besloten om verzekerden tegemoet te komen, omdat verzekerden geen zicht hebben op de kwaliteit van de behandelingen die hun mondzorgaanbieder uitvoert. Daarnaast geeft CZ een opmerkelijke tweede reden: “Bovendien geven veel verzekerden aan van tandarts te willen wisselen, maar in een groot aantal gemeenten is dat niet mogelijk omdat er geen tandartsen zijn met ruimte voor nieuwe patiënten.”

Ook zorgverzekeraar VGZ en Univé hanteren geen maximale tarieven meer, maar geven hiervoor andere verklaringen (VGZ en Univé). VGZ geeft aan te hebben gemerkt dat een groot aantal verzekerden niet wist dat er maximale vergoedingen zouden gelden per 1 januari. VGZ is tot de conclusie gekomen dat hierover niet tijdig gecommuniceerd is en heeft daarom besloten geen maximale tarieven meer te hanteren.

Zorgautoriteit een rekenwonder

Andere zorgverzekeraars houden (nu nog) vast aan de maximumtarieven. Zo willen zij de tariefvorming door tandartsen in de hand houden. Of dat lukt, is twijfelachtig. Berichtgeving over tariefstijgingen verschilt. Zo concludeerde zorgverzekeraar VGZ eind januari dat de gemiddelde kostenstijging per tandarts 7 procent bedraagt, terwijl de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in dezelfde maand nauwelijks of geen kostenstijging zag.

Hoe kan dat? Minister Schippers geeft in haar Kamerbrief van 31 januari 2012 een verschil in meetmethoden als mogelijke verklaring. Vervolgens trekt ze een opmerkelijke conclusie. “Om te voorkomen dat wij hier over verschillende cijfers gaan praten, zijn voor mij de cijfers van de NZa maatgevend.” Wel zo makkelijk natuurlijk!

Daarbij tekent de minister nog aan dat de NZa meldt dat de prijzen met 3,31 procent zouden zijn gestegen indien er geen vrije prijsvorming zou zijn ingevoerd. Hierdoor lijkt het alsof met deze jaarlijkse indexatie nog geen rekening is gehouden bij het onderzoek naar de nieuwe tarieven, terwijl de NZa in haar onderzoek juist al is uitgegaan van een tariefstijging van 3,31 procent die volgens de autoriteit ook in de oude situatie -bij gereguleerde tarieven- plaats zou hebben gevonden.

Maar is het wel zo waarschijnlijk dat de tarieven met 3,31 procent zouden zijn gestegen zonder vrije prijsvorming? De tarieven voor orthodontie bijvoorbeeld zouden in juli 2012 zelfs met 16% dalen, nadat de NZa in 2010 concludeerde dat de tarieven voor orthodontie 32% goedkoper konden omdat orthodontisten gemiddeld ver boven het norminkomen van € 140.000 verdienden. De NZa kondigde op 26 mei 2011 een tariefverlaging in twee stappen aan (16% per 1 juli 2011 en 16% per 1 juli 2012).

Door de invoering van de vrije prijsvorming per 1 januari 2012 ging de tweede tariefsverlaging van 16% niet door. Op vragen van de PvdA tijdens een schriftelijk overleg eind juni 2011 of consumenten nu zelf met hun orthodontisten moeten gaan onderhandelen voor korting, antwoordde de minister dat ze geen idee heeft, “maar de handvatten worden daarvoor wel gegeven door middel van de invulling van de randvoorwaarden.” Randvoorwaarden zoals transparantie van prijs en kwaliteit, die nog altijd niet zijn ingevuld.

Begin deze week concludeerde Het Financieele Dagblad dat een vaste beugel dit jaar gemiddeld zelfs 12% duurder is geworden dan eind 2011. Een flinke prijsstijging dus, in plaats van de tariefdaling die de NZa redelijk achtte.

Fijn onderhandelen?

Van patiënten wordt dus verwacht dat zij onderhandelen met de tandarts of orthodontist, en zo nodig overstappen naar een andere aanbieder. Maar hoe eenvoudig is dat overstappen? Een tandarts heeft geen acceptatieplicht en niet iedere tandarts neemt nieuwe patiënten aan. Bovendien is een eerste afspraak bij een nieuwe tandarts (een intake consult, code A231) gemiddeld € 38,35, bijna twee keer zo duur als een periodieke controle (code A531, gemiddeld € 20,39), waarvoor bijvoorbeeld Delta Lloyd nog maar € 25,80 vergoedt…

Een tandarts zal er bovendien de voorkeur aan geven om een langere termijn behandelrelatie aan te gaan met zijn patiënten, schrijft ook De Consumentenbond. Patiënten zelf zijn immers gebaat bij een vertrouwensrelatie met hun tandarts en kunnen niet (steeds) makkelijk switchen.

Dit betekent dat je niet alleen naar de tarieven moet kijken voor het vullen van dat ene gaatje, maar misschien ook voor de kroon die je in de toekomst wellicht nodig hebt en vergeet ook vooral het spoedtarief niet, voor als je in het weekend hevige kiespijn krijgt. En o ja, tandartsen kunnen gedurende het jaar hun tarieven wijzigen, dus blijf vooral goed opletten…

Meer keuzevrijheid voor de patiënt – dat zou het experiment met de vrije prijsvorming in de mondzorg op moeten leveren. Maar zolang het voor patiënten niet duidelijk is wat een redelijke prijs, deugdelijke prestatie of goede kwaliteit is, valt er weinig te kiezen.

Peter Olsthoorn | 15-03-12 20:17